Lisanssız Yazılım Kullanımı Nedir?
Lisanssız Yazılım Kullanımı, Türkiye ve uluslararası telif hakkı yasalarıyla korunan yazılım ürünlerinin yetkisiz olarak kopyalanması, çoğaltılması, kullanılması ya da üretilmesidir. Lisanssız yazılım kullanan her kişi aslında hırsızlık yapmış sayılır ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) gereğince cezalandırılır.
Yazılım Lisans Sözleşmesi Nedir?
Yazılım lisans sözleşmesi belirli bir yazılım ürünü ile ilgisi bulunan ve eser sahibi tarafından izin verilmiş kullanım şartlarını ifade eder. Lisans sözleşmesinde yazılıma sahip olan kullanıcının haklarını belirten ve gerekli düzenlemeleri içeren şartlar yer alır.
İzinsiz Kopyalama Nedir?
Lisanslı yazılım alanlar, orijinal disketlerin başına gelebilecek herhangi bir aksiliğe karşı sadece bir adet yedekleme kopyası yapabilirler. Orijinal yazılımların herhangi bir şekilde çoğaltılmış diğer kopyaları ise izinsiz kopya olarak nitelendirilir. Bu davranış da, yazılımı ve kullanım haklarını koruyan Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (FSEK) ve lisans sözleşmesinin ihlali demektir.
Orijinal Yazılım Kullanmanın Yararları Nelerdir?
- Yazılımın yeni sürümlerine uygun fiyatlarla geçiş olanağı
- Gerekli kullanım kılavuzları
- Eğitim olanağı
- Teknik destek alabilme
- Tam ve eksiksiz çalışan yazılım fonksiyonları
- Kalite güvencesi
- Virüs riskine karşı koruma
- Yasalara uygunluk
Lisanssız Yazılım Kullanmanın Riskleri Nelerdir?
- Hatalı ve eksik dokümanlar
- Yeni versiyonlara geçmek pahalıya mal olur
- Eğitim olanağı yoktur
- Teknik destek yoktur
- Fonksiyonlar eksik ve hatalı çalışır
- Kalite ve güvenilirlik açısından zayıftır
- Virüslere karşı hiçbir koruma yoktur
- Yasal takibatlara maruz kalınır
Hangi Eylemler Lisanssız Yazılım Kullanımı Kapsamına Girer?
- Son Kullanıcı Kopyalaması: Bir yazılımın, işyeri bünyesinde, lisanslı kullanıcısının dışında çok sayıda çalışanın kullanması amacıyla kopyalanması. İş ortamı dışında, arkadaşlar arasında yapılan disket değişimi de bu kategoriye girer.
- Sabit-Disk Yüklemesi: Bilgisayar firmalarının, müşteri çekmek amacıyla, yazılımları izinsiz kopyalayarak, sattıkları bilgisayarın sabit disklerine yüklemeleri.
- Sahtecilik: Telif hakkına sahip yazılımların yasadışı yollardan çoğaltılarak satılması. Çoğunlukla ürünün yasal gözükmesini sağlayan yöntemlerle (paket, logo, hologram vb. taklidi) yapılır.
- Eş Anlı Kullanım: Son kullanıcının sadece kendi kullanımı için lisans aldığı yazılımın, aynı anda ya da farklı zamanlarda, birden fazla bilgisayarda kullanılmasıdır.
- İlan Tahtası’nda (BBS) Kopyalama: Telif hakkı bulunan yazılımların, ortak ya da yarı özel bir elektronik ilan tahtasına modem ile bağlanan kullanıcılar tarafından izinsiz kopyalanması.
- Internet Yoluyla Kopyalama: Web sayfası aracılığıyla, yazılımın lisanssız olarak bilgisayarlara yüklenmesidir.
- Yazılım Kiralama: Yazılımın yasadışı olarak son kullanıcılara kiralandığı ve kiralanan yazılımın son kullanıcılar tarafından bilgisayarın sabit diskine sürekli kullanım amacıyla kopyalanması durumu.
Lisanssız Yazılım Kullanımına Karşı Yasalar
Bilgisayar programları, ülkemizde 12 Haziran 1995 tarihinden itibaren yürürlüğe girerek, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nu değiştiren 4110 sayılı yasayla koruma altına alınmıştır. Bunun dışında bilgisayar programları, 1991 yılında Türk Ceza Kanunu’nun “Bilişim Suçları” adı altında düzenlediği 525. madde ile de korunmaktadır. Lisanssız Yazılım Kullanımı, Türk Ticaret Kanunu açısından da haksız rekabet suçu teşkil eder. Ayrıca Lisanslı yazılım kullanılması ile ilgili resmi gazetedeki genelgeyi inceleyebilirsiniz.
Suç teşkil eden durumları şöyle sıralayabiliriz;
- İzinsiz olarak çoğaltılmış (lisanssız) yazılımları elde bulundurmak, kullanmak, kiralamak, satmak ve dağıtmak.
- Lisanslı (orijinal) yazılımları izin verilenden fazla sayıda çoğaltarak bunları kiralamak, satmak ve dağıtmak.
- Yazılımın şifre veya kilitlerini açan yöntem ve araçları ticari amaçla elinde bulundurmak veya dağıtmak.
- Bilgisayar sistemindeki programları, verileri veya diğer unsurları hukuka aykırı olarak ele geçirmek.
Yaptırımlar Nelerdir?
Lisanssız yazılım kullanımı, önemli cezai yaptırımlara neden olur. 3 Mart 2001’de yürürlüğe giren yeni Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre bu cezaların son hali söyledir.
- Lisans başına 10 milyar TL’den 150 milyar TL’ye kadar para cezası.
- 2 yıldan 6 yıla kadar, para cezasına çevrilmeksizin hapis.
- 3 yıla kadar meslekten men cezası.
- Lisanssız yazılımların yüklenmiş olduğu bilgisayar donanımlarına el konulması.
Yasa Karşısında Kimler Sorumludur?
- Bilgisayar Kullanıcıları: Bilgisayar kullanıcıları, bilerek veya bilmeyerek lisanssız yazılım kullanmakla yasalar karşısında suç işlemiş sayılır. Bu durumda yasalar, hem işverene hem de çalışana (kullanıcıya) cezai yaptırımlar getirir.
- Kuruluşlar: İşveren ve yöneticiler, çalışanların lisanssız yazılım kullanması veya bulundurması halinde, bunu bilmese dahi yasalar karşısında sorumlu olurlar. Bu suçun işlenmesini önlemeyen yöneticiler, kendileri suç işlemiş gibi cezalandırılırlar. Yasa, ne şekilde olursa olsun lisanssız yazılım dağıtımı ve satışı yapan şirketlere de ağır yaptırımlar getirmektedir. Bilgisayarlara lisanssız yazılım yükleyerek satışını veya dağıtımını yapan şirketler, diğerlerine oranla daha ağır yaptırımlarla cezalandırılmaktadır.
Bir kullanıcı olarak sorumluluklarınız nelerdir?
Bir yazılım kullanıcısı olarak ilk sorumluluğunuz orijinal programları yalnız kendi kullanımınız için satın almaktadır. Eğer yazılımı işiniz için alacaksanız, işyerinizdeki her bilgisayarın kendi orijinal kopyası ve gerektiği kadar kullanım kılavuzu olmalıdır. Yazılım üreticisinin yazılı iznini almadan bir yazılımın tek orijinal kopyasını birden fazla bilgisayara kurmak, yazılımı ödünç vermek, kopyalamak ya da dağıtmak yasalara aykırıdır. Bir yazılımı satın alırken bunun meşru bir ürün olduğundan emin olun. Birçok taklit ürün paketlerinin görünümleri orijinaller gibidir. Ancak bunların kaliteleri düşüktür.
{fullWidth}